Браун Фредерик Арэна (на белорусском языке)
Фрэдэрык Браўн
Арэна
Пераклала Лiна Каўрус
Карсан расплюшчыў вочы i ўбачыў над сабой цьмяна мiгатлiвы блакiт.
Было горача. Ён ляжаў на пяску. Яму ў спiну ўпiваўся востры камень з пяску. Карсан павярнуўся на бок, потым сеў, упiраючыся рукамi ў пясок.
"Я звар'яцеў, - падумаў ён. - Цi памёр. Цi яшчэ што-небудзь..."
Пясок быў блакiтны. Ярка-блакiтны. А блакiтнага пяску няма нi на Зямлi, нi на адной з планет.
Блакiтны пясок.
Блакiтны пясок пад блакiтным купалам, - нi небам, нi столлю, а нейкай замкнёнай паверхняй. Карсан чамусьцi ведаў, што яна замкнёная i канечная, хоць i не мог гэтага бачыць.
Ён набраў жменю пяску, якi заструменiў памiж яго пальцамi. Струменьчыкi заказыталi яго голую нагу.
Голую? Ён быў зусiм голы, i яго цела пакрылася ўжо густым потам ад знясiльнай гарачынi i таксама стала блакiтнае там, дзе налiп пясок.
Але ў астатнiх месцах яно было белае. "Значыць, гэты пясок сапраўды блакiтны, - падумаў ён. - Калi б ён толькi здаваўся блакiтным у блакiтным святле, то i я быў бы блакiтны. Але я белы, - значыць, пясок блакiтны. Блакiтны пясок. Блакiтнага пяску не бывае. I такое такой не бывае, як гэтая".
Пот сцякаў яму ў вочы. Было горача, як у пекле. Толькi пекла павiнна быць дачырвана распаленае, а не блакiтнае.
А калi гэта не пекла, то што гэта? З усiх планет такi гарачы толькi Меркурый, але гэта не Меркурый. I потым, Меркурый застаўся прыкладна за чатыры мiльярды мiль ззаду ад...
I тут ён узгадаў, дзе ён быў толькi што. У маленькiм аднамесным касмалёце, што нёс патрульную службу за арбiтай Плутона, на адлегласцi мiльён мiляў ад фланга зямной армады, пастроенай у баявы парадак, каб сустрэць Прышэльцаў.
Ён успомнiў той раптоўны, рэзкi, трывожны званок, калi сiстэмы сачэння зарэгiстравалi наблiжэння ворага...
Нiхто не ведаў, хто такiя Прышэльцы, як яны выглядаюць, з якой далёкай галактыкi яны прыйшлi, - ведалi адно, што яна дзесьцi ў кiрунку Плеяд.
Першыя разрозненыя налёты на далёкiя калонii i апорныя пункты Зямлi. Асобныя сутычкi памiж зямнымi патрулямi i невялiкiмi групамi касмiчных караблёў Прышэльцаў: сутычкi, у якiх зямляне часам перамагалi, часам цярпелi паразу, але дагэтуль нi разу не змаглi захапiць касмалёта працiўнiка. Не засталося жывога i нiводнага жыхара калонiй, на якiя рабiлiся налёты, расказаць хоць што-небудзь пра Прышэльцаў не было каму.
Спачатку пагроза здавалася не вельмi сур'ёзнай - налёты былi нячастыя i прычынялi не так многа шкоды. Iх касмалёты як быццам злёгку ўступалi зямным ва ўзбраеннi, хоць крышачку пераўзыходзiлi iх у хуткасцi i манеўранасцi. Якраз настолькi, што Прышэльцы, калi толькi яны не былi акружаныя, маглi выбiраць уступiць iм у бой цi ўцячы.
I ўсё-такi Зямля рыхтавалася да рашучай бiтвы. Быў пабудаваны небывала магутны касмiчны флот. Чакаць давялося доўга. Але цяпер генеральная бiтва наблiжалася.
Разведчыкi выявiлi вялiзны флот Прышэльцаў за дваццаць мiльярдаў мiль ад Зямлi. Гэтыя разведчыкi так i не вярнулiся, але iх паведамленнi былi атрыманы. I вось зямная армада, усе дзесяць тысяч касмалётаў i паўмiльёна касманаўтаў размясцiлiся ў чаканнi за арбiтай Плутона, гатовая змагацца насмерць.
Бiтва мелася быць роўная для абодвух бакоў - аб гэтым можна было меркаваць па рапартах перадавых патрулёў, якiя ахвяравалi жыццём, але перад тым, як загiнуць, перадалi звесткi пра колькасць i сiлу флоту працiўнiка.
Пры роўнасцi сiл лёс Сонечнай сiстэмы магла вырашыць сама нязначная выпадковасць. I рашэнне было б канчатковым - у выпадку паражэння Зямля i ўсе яе калонii апынулiся б у поўнай уладзе Прышэльцаў...
О так, цяпер Боб Карсан усё ўспомнiў.
Праўда, гэта не мела дачынення да блакiтнага пяску i мiгатлiвага блакiту над галавой. Ды ён памятаў, як прагучаў гэты рэзкi званок трывогi, як ён кiнуўся да панелi кiравання, як у лiхаманкавай спешцы прышпiлiўся да крэсла, як перад iм на экране расла светлая кропка.
Як у яго перасохла ў горле. Як ён з жахам зразумеў - пачалося! Для яго, прынамсi: асноўныя сiлы ўдзельнiкаў бiтвы былi яшчэ за межамi дасягальнасцi адзiн для аднаго.
Менш як праз тры секунды ён або застанецца пераможцам, або ператворыцца ў жменьку попелу. Тры секунды - столькi доўжыцца бой у космасе. За гэты час можна не спяшаючыся злiчыць да трох, а пасля гэтага ты або пераможаш, або будзеш мёртвы. Аднаго пападання зусiм дастаткова для маленькага, аднамеснага, лёгка ўзброенага i слаба бранiраванага патрульнага касмалёта.
Машынальна шэпчучы перасохлымi вуснамi "Раз!", ён лiхаманкава круцiў ручкi на пульце, каб кропка, што ўсё большала, заставалася ў перакрыжаваннi лiнiй на экране. Правая нага яго замерла над педаллю спуска. Адзiны смяротны залп - цi ён пацэлiць, цi не. На другi стрэл часу ўжо не застанецца.
"Два!" Ён зноў не чуў, як у яго гэта вырвалася. Кропка на экране перастала быць кропкай. Размешчаны за некалькi тысяч мiль варожы касмалёт быў вiдаць так, нiбыта да яго некалькi соцень метраў. Гэта быў лёгкi, хуткi патрульны касмалёт амаль такога самага памеру, як i ў Боба.
Варожы патрульны касмалёт.
"Тр..." Яго нага дакранулася да педалi...
I раптам Прышэлец слiзгануў па экране ўбок i выйшаў з перакрыжавання. Карсан ухапiўся за ручкi, каб пусцiцца ў пагоню. Нейкую долю секунды працiўнiка не было вiдаць, потым карабель Карсана павярнуўся, i той зноў з'явiўся на экране - Карсан убачыў, як ён крута знiжаецца да зямлi.
Да зямлi?
Нейкая аптычная iлюзiя, не iначай. Гэтай планеты, што цяпер займала ўвесь экран, не магло быць тут. Проста не магло. Навокал не было нi адной планеты блiжэй, чым Нептун, а ён быў за тры мiльярды мiль. Плутон знаходзiўся па другi бок Сонца, якое вiднелася адсюль малюсенькай кропкай.
А як жа сiстэмы сачэння? Яны не выяўлялi нiякага прадмета памерам хоць бы з астэроiд. Сiгналы маўчалi i цяпер.
Гэтага не магло быць - таго, да чаго ён наблiжаўся i што было ўжо за некалькi соцень мiляў пад iм.
Раптоўная пагроза катастрофы прымусiла яго забыцца нават на працiўнiка. Ён уключыў пярэднiя тармазныя ракеты i, павiснуўшы на рамянях з усяе сiлы навалiўся на штурвал аварыйнага павароту, ведаючы, што толькi поўная магутнасць рухавiкоў уратуе яго ад катастрофы i што ад такiх перагрузак ён зараз страцiць прытомнасць.
А цяпер ён сядзеў на гарачым блакiтным пяску, зусiм голы, але цэлы i здаровы. Навокал не было нiякiх слядоў яго касмалёта, ды i самога космасу. Гэтая паверхня над галавой нiяк не магла быць небам.
Ён, хiстаючыся, стаў на ногi. Сiла цяжару была крыху большая за зямную. Ненамнога.
Навокал распасцiраўся роўны пясок. Дзе-нiдзе купкамi раслi нейкiя мiзэрныя кусцiкi. Яны таксама былi блакiтныя, але розных адценняў - адны святлейшыя, чым пясок, другiя цямнейшыя.
З-пад блiжэйшага куста выбегла маленькая жывёлiна, падобная на яшчарку, толькi ў яе былi не чатыры нагi, а куды болей. Яна таксама была блакiтная светла-блакiтная. Убачыўшы Карсана, яна зноў схавалася пад куст.
Боб зноў паглядзеў угору, спрабуючы ўцямiць, што ж там такое. Гэта не было падобна на дах, аднак мела форму купала. Яно мiгцела, i глядзець на яго было цяжка. Ды яно напэўна з усiх бакоў даходзiла да самай зямлi - да блакiтнага пяску.
Боб стаяў недалёка ад цэнтра купала. Да блiжэйшай сцяны - калi гэта сцяна - было метраў сто. Над плоскай паверхняй пяску як быццам было перакулена нейкае блакiтнае паўшар'е метраў 250 у акружнасцi.
I ўсё было блакiтнае, акрамя аднаго прадмета. Каля далёкага боку круглай сцяны ляжала нешта барвовае. Гэта быў амаль правiльны шар дыяметрам каля метра. Ён быў занадта далёка, каб яго можна было ясна разгледзець у гэтым блакiтным мiгценнi. I ўсё-такi Карсан чамусьцi здрыгануўся.
Ён выцер пот з iлба тыльным бокам рукi.
Што гэта, кашмар? Гэтая гарачыня, гэты пясок, гэтае цьмянае адчуванне жаху пры адным позiрку на барвовы шар?
Сон? Не можа быць: у час касмiчнага бою не засынаюць.
Смерць? Немагчыма: калi бяссмерце i iснуе, то ў iм не можа быць гэтага недарэчнага блакiтнага пяску, блакiтнай гарачынi i барвовага жаху.
I тады ён пачуў голас.
Ён пачуў яго не вушамi - голас загучаў усярэдзiне яго галавы. Ён iшоў нiадкуль i адусюль.
"Падарожнiчаючы ў прасторы i часе, - звiнела ў яго ў мозгу; - я выявiў дзве цывiлiзацыi, гатовыя пачаць вайну, якая б знiшчыла адну з iх i настолькi аслабiла б другую, што яна непазбежна рэгрэсавала б i ўжо нiколi не выканала б свайго прызначэння, а распалася б i вярнулася ў пыл, з якога яна ўзнялася. Ды гэтага не павiнна здарыцца".
"Хто... ты?" - Карсан не сказаў гэтага ўголас, але пытанне ўзнiкла ў яго ў мозгу.
"Ты не зможаш гэтага правiльна зразумець. Я... - голас замоўк, як быццам шукаў у мозгу Карсана слова, якога там не было, якога ён не ведаў. - Я - вынiк эвалюцыi цывiлiзацыi такой старажытнай, што яе ўзрост нельга выказаць зразумелымi табе словамi. Цывiлiзацыi, што злiлася ў адзiнае цэлае, якiм можа стаць i твая прымiтыўная цывiлiзацыя... - зноў паўза, падшукванне слова, праз доўгi час. Такiм могуць стаць i тыя, каго ты называеш Прышэльцамi. Таму я i ўмяшаўся перад пачаткам бiтвы, гэткай роўнай, што вынiкам яе будзе знiшчэнне абедзвюх цывiлiзацый. Адна з iх павiнна выжыць. Выжыць, каб развiвацца далей". "Адна, - падумаў Карсан. - Мая цi..." "У маiх сiлах спынiць вайну, паслаць Прышэльцаў назад, у сваю галактыку. Але яны ўсё роўна вернуцца або вы рана цi позна iх знойдзеце. Толькi пастаянным умяшаннем мог бы я прадухiлiць узаемнае знiшчэнне, але я не магу застацца. Таму я вырашыў умяшацца цяпер. Я цалкам знiшчу адзiн флот без нiякiх страт для другога. Так адна з цывiлiзацый зможа выжыць".