Төрөппүттэрэ үлэлэриттэн кэлиэхтэригэр диэри кыһалҕата суох утуйар. Аан аһыллар тыаһын иһиттэҕинэ, олоро биэрэн, аахпытынан-суруйбутунан барар. Ийэтэ уола күнү быһа уруок ааҕарыттан астынар ахан, ыллаан киҥинэйэрин быыһыгар лууктаан-тумалаан кэтилиэт, эт буһаран сардьыгынатар. Киэһээҥҥи аһылыктарыгар арыы-сыа иҥмит тотоойу аһылыгы аҕатынаан астына мотуйаллар.
Хайа, бүгүн төһө элбэҕи аахтыҥ? Консультацияҕар сырыттыҥ ини? ийэтэ ас астаан икки иэдэһэ тэтэрэ кыыспыт, кыһыл, күөх хаймыылаах фартугунан сап-сыммахтаан ылар.
Тугу аахпыт үһүө, сэрэйдэхпинэ, оҕонньор утуйан оҥторо сытта ини, аҕата хортуоппуйдаах кэтилиэти мотуйарын быыһыгар күлэн күһүгүрүүр.
Эн итинтэн ордугу булан этиэҥ дуо? Оҕоҥ оскуолатын бүтэрэн, үрдүк үөрэххэ киирэрэ эйиэхэ олох наадата суох буоллаҕа.
Кырдьыгы этиттэримээри гынаҕыт дуо? Бэйэм уолбун курдаттыы билэр буоллаҕым, аҕата Сэмэн Сэмэнэбис хараҕын кыарата-кыарата сүрдээх үөннээхтик симириктээн көрөр. Витя төрөппүттэрэ куруутун баайсар аҥаардаах кэпсэтэллэригэр үөрэнэн хаалан, аахайбакка, иһэ ыларынан кэтилиэти балачча сиэтэ. Ыга топпут киһи быһыытынан, үөһэ хоһугар тахсан, оронугар тиэрэ таһылла түстэ. Нуучча тылыгар экзамены оскуолаларыгар туттараллар. Видеонаблюдениены туруораллар дииллэр да, наһаа туруорбаттар ини. Туруордахтарына иэдээн, олох билбэт, проваллыырыгар тиийэр. Учууталларыгар эрэнэр, наһаа да барытын оҥорон биэрбэтэллэр, син биири-иккини этэн биэрэллэр ини. Хайдах эмэ токур «үскэ» туттар-быт киһи биир эмэ үөрэххэ киирэн көрүөм этэ. «Харчы оннооҕор буолуоҕу хамсатар» диэн Стасик эппитигэр дылы. Түннүккэ туох эрэ «топ» гынар тыаһыттан кулгаах-харах буолан олоро түстэ. Иһиллээн чөрбөйө олордоҕуна, түннүккэ эмиэ туох эрэ охсуллар тыаһа иһилиннэ. Стасиктаах буолуо диэн түннүккэ чугаһаамаары гынан баран, бука, сорук-боллур Ника турдаҕа дии санаан, жалюзины сэгэтэн көрдө. Сэрэйбитин курдук, Ника уулуссаҕа унньуллан турар. Витя билигин тахсыам диэн бэлиэ биэрдэ. Кирилиэһи сүүрүүнэн түһэн истэҕинэ, ийэтэ дьыбаантан өндөс гынна:
Ханна бардыҥ?
Суох. Билигин киириэм, уол, ийэтигэр кылгастык эппиэттээт, тахсан барда. Калитка таһыгар Никаҕа кэтиллэ түстэ.
Доо, иэдээн буолла. Стасик түбэстэ, Ника ыксаабытыттан хараҕа сүүрэлэс, сүүһүгэр көлөһүнэ бычыгыраабыт.
Ол туох иэдээнэ буолла?
Бэҕэһээ «Сайдам» маҕаһыыҥҥа операция оҥорорго быһаарыммыппыт. Эйигин ыҥыртара ыыппыттарын ийэтэ ыыппат диэн эппиэттээбитим, Ника өҥнөммүттүү туттан хараҕа чаҕылыс гынар.
Маладьыас, сөпкө гыммыккын. Ийэм хонтуруоллуур ахан. Сарсын дьонум куоракка бараллар. Онон күнүс соҕотохпун. Стасига суох эбиэттии кэлээр, Витя таах сибиэ ыҥыран, син биир хаһаайыныгар этиэҕэ диэн санаан ылла. Төрөппүттэрэ суох, кырдьаҕас эбэтигэр иитиллибит, онтон былырыын эбэтэ өлөн, олох тулаайахсыйан, ким сээн диэбитинэн сылдьар уолу куруутун аһына көрөөччү. Дьиҥинэн, Ника олус куһаҕана суох уол. Киһи быһыытынан чычаас, холку, наҕыл, эдьиийигэр олорор да, күтүөтүнээн тапсыбат буолан, үксүн Стасиктаахха дугуйданар.
Сарсыарда 4 чааска «Сайдам» маҕаһыын кэннинээҕи аанын тоҕо тардан киирбиппит. Элбэҕи ылар санаабыт суоҕа. Онтукайбыт баара, сигнализация туруорбуттара өрө тырылыы түстэ. Ыксал бөҕөнөн биирдии блок «Очаково», «Медовай» уонна дьааһыктартан дьаабылыка, халбаһы харбаат, олбуору үрдүнэн ыстанан куоппуппут. Дьиэбитигэр киирэрбитин кытта, тута даҕаспытынан, Альбина Афанасьевна эдьиийинээн киирэн кэлэн тараччы тутан ыллылар. «Нэдиэлэнэн биэс тыһыынча солкуобайы иннибитигэр ууран биэрбэтэххитинэ милииссийэҕэ үҥсүөхпүт» дииллэр. Алдьархайдаах дьахтар. Тута аахта оҥордулар, өссө кэргэнин төлөпүөнүнэн ыҥыран ылбыта. Ол киһи күүһүнэн барыбытыгар илии баттатта, хаартыскаҕа түһэрдилэр. «Алдьаммыт ааны эмиэ түһэриэхпит» диэн барбыттара. Стасик эйиэхэ эрэнэр.
Мин биэс тыһыынчаны хантан булуохпунуй?
Булбатахпытына, Сэмэнэптэр хаайыыга ыыталлар.
Барытын төттөрү ылан барбыттар буолбат дуо? Алдьаппыт ааҥҥытын оҥоруҥ, бүттэҕэ дии. Аан ахсын хаайыыга ыыппаттар ини, Витя төһө кыалларынан Никатын уҕарыта сатыыр.
Умуннуҥ дуо, Стасик үс сыл условнайдаах ээ. Бу дьыала эбилиннэҕинэ, күлүүстээх хаайыыга барара чуолкай, Ника уу-хаар баспыт хараҕынан ааттаспыттыы көрөр.
Хантан мин биэс тыһыынчаны булуохпунуй? төбөтүн быһа илгистэр. ¥һүс киһигит Коля дуо, көрбүттээҕэр сэрэйбит ордук.
Онтон атын ким буолуой? муннун анныгар киҥинэйэр. Ийэҕиттэн көрдөө ээ. Ол оннугар эйигиттэн аны олох тэйэр. Мантан ыла эн ааккын ааттыа суоҕа, таһыччы умнар.
Мин бэйэм да экзамен кэнниттэн куоракка бараары сылдьабын.
Стасик илиитэ уһун. Сүгүн араҕыа суоҕа.
Куттаан киирэн бардыҥ дии.
Суох, суох Ити мин Стасик саҥатын тириэрдэбин эрэ.
Витя, тоҕо киирбэккин? Ити кимниин кэпсэтэҕин? ийэтин чаҥкынас саҥатыттан соһуйан иккиэн «дьик» гыннылар.
Чэ, мин бардым. Сарсын баччаларга тахсаар, кэлэ сылдьыаҕым, Ника ыраах-ыраах уурталаан, сүүрэн атаралата турда.
Ника уол кэлэн барда дуо? Күлүгээн ийэтэ үөхсэрин истэ барбакка, уол дьиэтигэр киирэн хаалла. Ийэтин кэтэһэ таарыйа холодильниктан тымныы быырпах ылан сыыйан иһэ олордо.
Хайа, тоҕо олордуҥ? Утуй, сынньан. Экзаменыҥ бу ыган кэллэ. Маргарита Гаврильевна эрийэ сырытта. Улуустааҕы үөрэх управлениетыттан хас БКЭ ахсын представитель кэлэр эбит, ону хоннортороору көрдөһөр.
Ээ ону эн сөбүлэстэҕиҥ дии, Витя, сөбүлээбэтэҕин биллэрэн, сирэйин мырдыччы тутунна.
Тукаам, хоннорорбун-хоннорбоппун эйигиттэн ыйыппатым буолуо, Алевтина уолун утары олорунан кэбистэ.
Ийээ, мин ити тугу ыйытаары гынабын, Витя ыйытар боппуруоһун ыарырҕатан ыскаатары сууралыы олордо. Ийэтэ соһуйбуттуу хараҕын тэрбэс гынна. Ити ийээ, Стасик биһиги аймахпыт дуо? уол кэлэҕэйдээн тардыалатан ылла.
Хантан Ким инньэ диирий? соһуччу күүппэтэх ыйытыыттан чэйигэр чачайан сөтөллүмэхтээн ылла.
Суох бэйэм хаһан эрэ эбэбиттэн истибитим, убайыҥ диэччи.
Ээ, ол эбэҥ барахсан эйигин соҕотох оҕо диэн мыынан, эйиэхэ наар саастыы оҕолору убай-быраат, эдьиий-балыс оҥостоохтуур этэ. Эҥин арааһы ыйытаҥҥын. Онон-манан эргиттэххэ, киһи барыта уруу-аймах буолар ини. Эн итини тоҕо эмискэ өйдөөн кэллиҥ?
Боруоста бэйэм ыйыттым.
Витя, кырдьыгынан эт эрэ, Стасик пиибэтигэр харчы көрдөөн эйигин сантаастыыр дуо?
Суох
Сымыйалаама Киниэхэ икки сылы быһа харчы таспыккын билбэтэ буолуо дии саныыгын быһыылаах да, айдаан тахсыбатын диэн аҕаҕар эппэппин. Бар, чэ, утуй. Сарсын дьиэҕиттэн ханна да тахсымаар, киэһэ эрдэ кэлэ сатыахпыт. Дьиэҕэр оҕолору мунньаайаххыный, эдьиийиҥ Марианна хонтуруоллуоҕа, ийэтэ онтон да атын үөрэтэр-такайар тыллары бэрт элбэҕи кутта-симнэ.
Витя ийэтэ киһиэхэ биллэр гына долгуйбутун муодарҕыы көрдө.
Алевтина Илларионовна хоһугар кыыһыран тилирчэхтээн киирдэ. Утуйа сытар кэргэнин уһугуннарыам диэбэккэ суорҕаны сулбу хаһыйан арыйа тарта.
Эмиэ туох буоллуҥ? Сэмэн Сэмэнэбис сөбүлээбэтэҕин биллэрдэ.
Телевизоры тоҕо көрбүтэ буолан холбуугун, син биир утуйар эрээригин, сунууруттан тоҕо тардан телевизоры араарда.
Хайа, бу дьахтар туох буолбутуй? Киһилии араарар кыаҕыҥ суох дуо?
Өйдөөҕүмсүйүмэ. Эн аҕаҥ кырдьан баран эҥин араас буолбута биһиги олохпутугар күн бүгүнүгэр диэри хара бээтинэ буола сылдьар. Саатар өлөн да баран сүгүн сыппат буоллаҕа үһү, суорҕанын күүскэ уһаты-туора тардыалаан көннөрбөхтөөн кэргэнигэр көхсүн көрдөрөн сытта.
Ол сүүрбэччэ сыллааҕыта өлбүт оҕонньор тугу оҥордо? Сэмэн уруккуттан аҕатын тыыталларын сөбүлээбэт буолан кыыһыра быһыытыйда.