Ф. Сафиуллина - Самоучитель татарского на каждый день стр 21.

Шрифт
Фон

Указательные местоимения

Сегодня я хочу познакомить вас с указательными местоимениями, без которых очень трудно обойтись в речи.

Указательные местоимения бу, ул, шул, теге близки по значению и переводятся как этот, тот, та, то.

Для использования этих слов в речи нужно знать их склонение:

Имен. п. бу; ул; шул; теге

Притяж. п. моның; аның; шуның; тегенең

Напр. п. моңа(р); аңа(р); шуңа; тегеңə

Винит. п. моны; аны; шуны; тегене

Исх. п. моннан; аннан; шуннан; тегеннəн

Мест. - вр. п. монда; анда; шунда; тегендə

А теперь попробуем использовать их в диалогах. Переведите их со словарем и попробуйте разыграть по ролям.

1. - Ул кызны каян белəсең?

- Мин аны университетта кҮрдем.

- Мине дə таныштыр əле.

- Ярар.

2. - Безгə бер абый килде. Ул абый гармунда бик яхшы уйный.

- Ул абый кайсы авылдан?

- Ул абый - əтинең дусты, Сарманда яши.

3. - Рəйсə, гафу ит. Ул вакытта минем эшем кҮп иде. Синең белəн сӨйлəшергə вакытым булмады.

- Борчылма, Аяз. Мин Үпкəлəмим (не оби?а‏сь). Ул кӨнне мин дə бик ашыктым (торопился).

4. - Бу кыз сиңа тынышмы?

- Юк, таныш тҮгел. ə син аны белəсеңме?

- Мин дə белмим.

5. - Бу алма ничə сум?

- Унбиш сум.

- ə бусы (‎то)?

- Җиде сум. Сезгə кайсысы кирəк?

- Менə бусы (‎то).

6. - Теге трамвай ничəнче?

- Бишенче.

- Ул кая бара?

- Паркка.

7. - Теге китапны алып бир əле, əлфия!

- Кайсы китапны?

- əнə теге кызыл тышлы китапны.

8. - Сезгə кайсы китап кирəк?

- əнə теге.

- Бумы?

- Юк, тегесе.

9. - Мин дискотекага бардым. Шул дискотекада бер егет белəн таныштым. Ул - Франциядəн. Исеме - Эжен. Шул егет татарча Өйрəнергə телəде. Мин аңа ярдəм итəргə телим.

- Шулаймыни? Бик кызык!

10. - Син Рəшитне кайда кҮрдең?

- Теге кӨнне, дискотекада.

- Кем белəн?

- Теге кыз белəн.

Следующая группа указательных местоимений андый, мондый, шундый имеет значение такой, таковой.

11. - Матур кызлар кҮп монда!

- Мин андый кызларны яратмыйм.

- ə миңа шундый кызлар ошый.

- Андый кызлар бездə дə бар.

12. - Мондый китап каян алдың?

- Кибеттə бар.

- Мондый китапны мин кҮрмəдем.

13. - Безнең университетта бик зур галимнəр эшли.

- ə бездə андый галимнəр кҮп тҮгел. Шундый галимнəре булган университетта уку нинди зур бəхет!

14. - Фатирыгыз бик матур. Шундый бҮлмəдə яшəҮ рəхəттер, əйеме?

- əлбəттə.

15. - Без быел яңа фатирга кҮчтек. Фатирыбыз зур, Өч бҮлмəле. Балконы бар. БҮлмəлəре аерым. Менə шундый хəллəр!

- ə безнең фатир кечкенə. КҮп кеше яшибез. Менə шундый шартларда яшə инде син! Эх!

Постарайтесь запомнить еще несколько местоимений: алай, болай, шулай, тегелəй, которые переводятся как так и этак.

16. - Улым, алай ярамый, Өстəлгə менмə!

- Ярар, əни, мин тӨшəм.

17. - əни, болай ярыймы?

- Ярый, кызым, бик матур.

18. - Мин болай уйлыйм: сез безгə килегез, аннары без сезгə барабыз.

- ə мин болай уйлыйм: быел сез килегез, икенче елга без килəбез.

19. - Син дӨрес əйтмəдең, Рəшит.

- Алай димə əле, Рəйсə.

- ə болай ничек була: без бүген барабыз, син иртəгə килəсең.

- Ярый. Мин риза.

Задание 3. Составьте предложения со словами: моның, аннан, шуңа, тегене, алай, шулай.

Задание 4. Отвечайте на вопросы.

1) - Син اяны белəсеме?

-.

2) - Ул Айратны белəме?

-.

3) - Сез Мансурны белəсезме?

-.

4) - Ул мине яратамы?

-.

5) - Син театрга барасы‍мы?

-.

6) - Син улай уйлыйсымы (думаешь)?

-.

Задание 5. Переведите на русский язык:

бармак, исем, йорт, и ек, тəрəзə, кат, и егалды, баскыч, урындык, өстəл, ачкыч, йозак, суыткыч, савыт-саба, сабын, мендəр, тəрəзə, кызыл, утыра, əйтə, кайта, гафу итə, ‎ ли, укый, сөйли, ‌ырлый, туктый, пе ер, ярат, сатып ал, бир, яз, кер, килегез, ‎ лəгез, исемегез, утырыгыз, кирəк, ми‍а, си‍а, əниемə, улыма, кызы‍а, бабаебызга, əбиемə, ‌ырлыйк, барыйк, əйтик, сөйлик, язабыз, карыйбыз, белəбез, белмим, əйтмим, пе ермим, күрмим, сөйлəмим, язмыйсы‍, ‎чмисе‍.

На прощание вам две пословицы:

Дус - акчадан кыйммəт [дус - акъчадан къыйммəт] - Друг дороже денег.

Акча башны ашый [акъча башны ашый] - букв. Деньги съедают голову.

Сау булыгыз!

Урок 13

Исходный падеж. Диалоги. Задания.

(УнӨченче дəрес)

- Исəнмесез!

Продолжаем изучение падежей в татарском языке.

Ваша оценка очень важна

0
Шрифт
Фон

Помогите Вашим друзьям узнать о библиотеке