Ф. Сафиуллина - Самоучитель татарского на каждый день стр 41.

- Тарих, филология, математика, табигать белеме, чит теллəр факультетлары. ə син кайда укыйсың?

- Университетта.

- Сездə нинди факультетлар бар?

- Юридик, биология, геология, экология, механика-математика, физика, химия, исəплəҮ математикасы Һəм кибернетика, филология, журналистика, тарих, татар филологиясе, тарихы Һəм шəрык теллəре факультетлары бар.

14. - Исəнмесез!

- Исəнмесез!

- Миңа деканны кҮрергə кирəк иде.

- Ул сəгать 11 дə була. КӨтегез.

15. - Ярыймы? Исəнмесез!

- Исəнмесез!

- Данияр Галимович, сез чакырдыгызмы?

- əйе. Сезнең чит телдəн имтиханыгыз тапшырылмаган.

- əйе шул, мин ул вакытта авырган идем.

- Белешмəгез (справкагыз) бармы соң?

- Бар. Менə.

- Ярый, мин сезгə рӨхсəт кəгазе бирермен.

16. - Сез нинди теллəр белəсез?

- Рус телен, инглиз телен.

- ə татарча яхшы белəсезме?

- Бик Үк яхшы тҮгел шул. Бəлəкəй чакта минем белəн кҮбрəк русча сӨйлəшкəннəр. Балалар бакчасында да русча гына сөйлə тем. Хəзер менə ныклап Өйрəнəм. ə сез нинди теллəр белəсез?

- Мин русча, немецчə, фарсыча сӨйлəшə белəм.

- Фарсы телен каян белəсез?

- Университетта Өйрəндем.

- Авырмы ул тел?

- Алай авыр тҮгел. Ул безнең таҖик теленə кардəш.

17. - Сезнең гаилəгездə нинди ҺӨнəр кешелəре бар?

- Безнең əни - укытучы, əти - заводта эшче, əби - бухгалтер, бабай - хəрби хезмəт кешесе, абый - химик, апа

- юрист.

- Үзегез кем?

- Үзем аспирант. Татар халкы телен Өйрəнəм. ə сез?

- Мин археолог. Болгар тарихын Өйрəнəм. əтием - инженер, əнием - тегҮче. ДəҮ əти белəн дəҮ əни авылда яшилəр. ДəҮ əти колхозда хисапчы булган, дəҮ əни - терлекче. Абыем хəзер газетада сəркатип (секретарь) булып эшли. Апам - фəнни-тикшеренҮ институтында гыйльми хезмəткəр.

18. - Сəлам, Морат!

- Исəнме, Гариф!

- Син ничек бу якларга килеп чыктың?

- Командировкага килдем.

- Кайда эшлисең?

- КамАЗда.

- КҮптəнме?

- 3 ел инде.

- Кем булып?

- Баш технолог булып. ə син, институтны тəмамлагач, кая киттең?

- ТҮбəн Камага.

- Кайда урнаштың?

- Химия комбинатына.

- Кем булып эшлисең?

- Смена начальнигы.

- Акчасы кҮпме соң?

- Шактый. 2100 сум булыр.

- əйбəт икəн…

19. - Исəнмесез!

- Исəнмесез! Утырыгыз.

- Рəхмəт. Сезгə сҮзем бар иде.

- Рəхим итегез!

- Минем белəсем килə: сезгə физиклар кирəкмиме?

- Сез кайсы югары уку йортын тəмамладыгыз?

- Университетны.

- Ничəнче елда?

- Мең тугыз йӨз сиксəненче елда.

- Ярый, безгə бер физик кирəк. Уйлашырбыз. Бер атнадан килегез.

- Рəхмəт Сезгə, сау булыгыз!

- Сау булыгыз!

Задание 1. Добавьте ответы.

- Сезнең исемегез ничек?

- …

- ə фамилиягез?

- …

- əтиегезнең исеме ничек?

- …

- Димəк, мин Сезгə Фəридə Кəримовна дип əйтə алам. Сез ризамы?

- …

- Сезгə ничə яшь?

- …

- Сез нинди институт бетердегез?

- …

- Кайсы факультетны?

- …

- Хəзер кайда эшлисез?

- …

- Кайсы мəктəптə?

- …

- Эшегез ошыймы?

- …

Задание 2. Переведите на татарский язык.

Минем исемем - Фəридə. Ми‍а 23 яّь. Мин казан университетында укыдым. Мин - математик. Мин хəзер казанда яّим. Казанны 18 нче мəктəбендə математика укытам.

Бу мəктəптə инглиз телен яхّы өйрəтəлəр. Мин үзем дə бу мəктəптə укыдым.

Сау булыгыз! Сезгə зур уңышлар телим.

Урок 29

· Одежда. Обувь. Украшения. Диалоги.

· Указательные местоимения. Диалоги.

(Егерме тугызынчы дəрес)

- Исəнмесез!

Одежда. Обувь

Сегодня мы будем знакомиться с названиями одежды, обуви.

Вам будет интересно узнать, что в названиях одежды (более древней) много общего в русском и татарском языках. Многие русские слова, выражающие эти понятия, заимствованы из тюркских (татарского), восточных языков. Это такие слова, как: армяк, тулуп, штаны, шаровары, бурка, шаль, каракуль, бархат, парча, зипун, башлык, ичиги, сарафан, чапан, чувяк, серьги, жемчуг, хна, басма, сурьма, бисер, тушь, епанча, бишмет, тесьма, тафта, башмак, каблук, кафтан, кушак, халат, чадра, шагрень, карман, чеботы, тюбетейка и т. п.

Если вас интересуют тюркские заимствования в русском языке, советуем прочитать книгу группы ученых Казанского университета "Заимствования русского языка в историко-функциональном аспекте" (Казань: изд-во КГУ, 1991; 190с.).

Совсем недавно появилась книга К.А. Каналеевой "Саркизмы русского языка" (Казань, 2000), где исследуется и татарские заимствования в русском языке. Кроме того имеется очень много этимологических словарей русского языка, в которых раскрывается происхождение многих тюркских и восточных слов.

Для разговоров на эту тему нам необходимо выучить следующие слова:

тек - шей

кием - одежда

Өс киеме - верхняя одежда

аяк киеме - обувь

Үлчəм - размер

ситсы - ситцевый, ситец

кҮн - кожаный, кожа

бəрхет - бархатный, бархат

йон - шерстяной

ефəк - шелковый

мамык - хлопчатобумажный

сатин - сатиновый, сатин

киез - войлочный, войлок

Кроме того, очень много названий тканей, заимствованных через русский и общих с русским языком: батист, бостон, вельвет, велюр, вискоза, габардин, драп, замша, капрон, ацетат, крепдешин, кримплен, поплин, нейлон, трикотаж, фланель и т. д.

Поговорим по-татарски:

1. - Лена, əйдə кҮлмəккə ефəк алабыз.

- Бик кыйбат бит.

- Шулай да(так-то так), лəкин (но) ефəк кҮлмəк бик матур бит. əйдə, алыйк инде.

- Ярар, əйдə, кибеткə барыйк. Карарбыз.

- əйдə…

- Бу кҮлмəк нинди?

- Йон.

- Ничə сум?

- Алты мең сум.

2. - Сездə ситсы бармы?

- Бар.

- Нинди?

- Ак.

- Ничə сум?

- Утыз ике сум.

3. - Рəйсə, мин сатин халат алдым. Менə, кара. Матурмы?

- Бик матур. Кайдан алдың?

- Кибеттəн.

- Кайсы кибеттəн?

- Бауман урамында "Хатын-кызлар киемнəре" кибетеннəн.

- Тагын бармы?

- Юк, бетте шул.

4. - əйтегез əле, сездə вельвет бармы?

- Бар. Сезгə кҮпме(сколько)кирəк?

- Өч метр.

- Кассага йӨз илле сум тҮлəгез.

- Хəзер.

5. - Сездə кҮн пальтолар бармы?

- Бар.

- Кайсы илнеке?

- ТӨркиянеке.

- Ничə сум?

- Сигез мең сум.

- Ай-яй, бик кыйбат.

- Кыйбат, лəкин матур.

- əйе шул.

6. - Бу сатин тагын бармы?

- Бар.

- Миңа Өч метр Үлчəгез əле.

- Рəхим итегез. Кассага Җитмеш сигез сум тҮлəгез.

- Хəзер.