Чарапахi не выклiкалi ў яго мiстычных пачуццяў, хоць ён цi адзiн год выходзiў у мора з рыбацкiм гуртом лавiць iх. Ён шкадаваў iх усiх, нават гiганцкiх, падобных на велiзарныя куфры чарапах*, гэткiх доўгiх, як ягоная лодка, а вагою - з тону.
* Луты, скурыстыя чарапахi.
Бальшыня людзей як бы пабойваецца чарапах, бо чарапашае сэрца гадзiнамi б'ецца пасля таго, як яе парэжуць на кавалкi ды разбяруць. Але стары чалавек думаў: у мяне гэткае ж сэрца, ногi i рукi мае таксама падобныя на iхнiя. Ён еў чарапашыя белыя яйкi, каб набрацца моцы. Ён еў iх увесь травень, каб быць дужым у вераснi i кастрычнiку ды агораць сапраўды вялiкую рыбу.
Ён таксама зачэрпваў штодня кубак акулавага тлушчу з вялiкай жалезнай бочкi ў халупе, дзе шмат якiя рыбакi хавалi снасцi. Бочка стаяла тут для ўсiх жадаючых. Бальшыня рыбакоў не пераносiла смаку тлушчу. Але наўрад цi той быў горшы за ўспорванне на доднiцы, калi яны ўставалi, i, апроч таго, тлушч быў вельмi добрым ад прастуд i грыпаў i надта карысны для зроку.
Ён зiрнуў угару i ўбачыў, што птах кружляе зноў.
- Ён знайшоў рыбу, - услых вымавiў стары чалавек. Нiводная лятучая рыба не разрэзала паверхнi вады, i не разбягалiся ва ўсе бакi дробныя, якраз для прынады, рыбкi. Але пакуль стары чалавек назiраў, невялiкi тунец узняўся ў паветра, перавярнуўся i ўпаў галавой унiз у ваду. Тунец, блiснуўшы срэбрам на сонцы, упаў у мора, але за iм узняўся яшчэ адзiн, i яшчэ, i яны мiльгалi скрозь, узбоўтваючы ваду i доўгiмi скачкамi пераследуючы дробную рыбу. Яны кружылi над ёю i гналi яе.
"Калi б яны не шыбалi гэтак хутка, я iх не ўпусцiў бы", - думаў стары чалавек, назiраючы, як чарада запеньвае ваду, а птушка падае каменем унiз, акунаючыся i хапаючы дробную рыбу, што выплыла ў панiцы на паверхню.
- Птах - добры памочнiк, - сказаў стары чалавек. Якраз тады шнур, што быў злучаны пятлёю з колцам нiта ў карме, напяўся пад яго нагой, якою ён прыцiскаў пятлю, ён выпусцiў вёслы i, моцна ўзяўшыся за шнур i адчуўшы вагу невялiкага тунца, што тузаўся ды торгаўся, стаў выбiраць той у лодку. Рыба торгалася з усё большай зацятасцю, калi ён выцягваў шнур, i стары чалавек мог бачыць у вадзе блакiтную спiну тунца i золата бакоў, перш як ён рыўком падцягнуў яго да борта i шпурнуў у лодку. Тунец ляжаў на карме на сонцы, тугi ды ашчадна-зграбны, як адлiтая куля, вырачыўшы вялiкiя неразумныя вочы, выбiваючы з сябе жыццё хуткiмi дрыготкiмi ўдарамi аб лодку акуратнага гожага хваста-блiскаўкi. Стукнуўшы яго па галаве палкай, каб не мучыўся, стары чалавек нагою пхнуў тунца, што ўсё яшчэ ўздрыгваў, у цень пад карму.
- Альбакор*, - услых вымавiў ён. - З яго будзе цудоўная прынада. Ён заважыць дзесяць фунтаў.
* Даўгапёры тунец.
Стары чалавек не памятаў, калi ўпершыню пачаў думаць уголас, як быў сам-насам з сабою. Ён спяваў на адзiноце, а часам напяваў уночы, у самоце несучы вахту на смэках* або на "чарапашых лодках".
* Смэк - невялiкае аднамачтавае рыбалоўнае судна, звычайна, шлюп або тэндар.
Вiдаць, ён пачаў размаўляць услых адзiн, як хлопчык пайшоў ад яго. Але дакладна ён не памятаў. Ловячы рыбу разам, яны перамаўлялiся з хлопчыкам звычайна толькi наконт сама неабходнага. Гутарылi ж яны ўночы альбо калi дрэннае надвор'е затрымлiвала iх на беразе. Уважалася за вартасць не размаўляць у моры без патрэбы, i стары чалавек заўжды лiчыў якраз так i шанаваў гэты закон. Але зараз ён выказваў свае думкi ўголас шмат разоў, бо не было побач нiводнае жывое душы, каб яны маглi каго раздражняць.
- Калi б хто пачуў, як я вось так гучна размаўляю, залiчыў бы мяне ў вар'яты, - вымавiў ён услых. - Але ж я не вар'ят, i таму гэта мяне зусiм не турбуе. I апрача таго, багацейшыя маюць радыёпрыймачы, якiя гутараць з iмi ў iхнiх лодках i расказваюць iм пра бейсбол.
"Цяпер не час займаць галаву бейсболам, - падумаў ён. - Цяпер трэба рупiцца пра адну-адзiную рэч. Тую, дзеля якой я нарадзiўся.