17
skoro szybko. [przypis edytorski]
18
staja daw. miara długości, licząca ok. 1 km. [przypis edytorski]
19
staj kilkoro dziś popr.: staj kilka. [przypis edytorski]
20
bałwan tu: posąg pogańskiego bóstwa. [przypis edytorski]
21
polański przym. utworzony od rzecz. Polanie, nazwy plemienia słowiańskiego. [przypis edytorski]
22
z południa dziś: po południu. [przypis edytorski]
23
gościniec droga. [przypis redakcyjny]
24
wiszary rodzaj rośliny; splątane zarośla. [przypis redakcyjny]
25
padły tu: przepadły, zniknęły. [przypis edytorski]
26
mieniać się (daw.) zmieniać się. [przypis edytorski]
27
trzęsawica trzęsawisko; teren bagnisty. [przypis edytorski]
28
rychło szybko. [przypis edytorski]
29
skórznie daw. obuwie skórzane. [przypis edytorski]
30
wtóry drugi. [przypis edytorski]
31
rozlegać się tu: rozciągać się. [przypis edytorski]
32
tyna a. tyn (daw.) ogrodzenie drewniane, z gałęzi a. belek. [przypis edytorski]
33
od deszczów wypłukana dziś: przez deszcze wypłukana. [przypis edytorski]
34
wiszar kożuch roślin (czyli pło), trzcin i paproci, porastających torfowisko położone na stromym zboczu; torfowisko wiszące. [przypis edytorski]
35
w zrąb daw. technika wznoszenia zabudowań polegająca na wypełnianiu drzewem lub innymi materiałami ustawionego uprzednio szkieletu z potężnych belek. [przypis edytorski]
36
mieniać (daw.) zamieniać. [przypis edytorski]
37
Wineda na pół legendarne słowiańskie miasto u ujścia Odry, mające być ważnym ośrodkiem handlowym. [przypis edytorski]
38
przyjść do czegoś (daw.) zdobyć coś, zyskać; tu: jakeście do niej przyszli: jak ją dostaliście. [przypis edytorski]
39
wiedźma tu: kobieta doświadczona, znająca życie; od wiedzieć: ta, która wie. [przypis edytorski]
40
kołacz bułka pszenna, białe, delikatne, jedzone często tylko od święta pieczywo. [przypis redakcyjny]
41
tyn płot z gałęzi a. belek. [przypis redakcyjny]
42
szemrać rozmawiać półgłosem, szeptać. [przypis edytorski]
43
zawierać tu: zamykać. [przypis edytorski]
44
tok podłoga z ubitej gliny; klepisko. [przypis edytorski]
45
dym się dobywał () przez nieszczelny dach jest to opis tzw. kurnej chaty. [przypis edytorski]
46
dzieża drewniane naczynie do rozczyniania mąki. [przypis redakcyjny]
47
ceber duże naczynie wykonane z drewnianych deszczułek ułożonych pionowo jedna obok drugiej i spiętych razem dookoła obręczami; w dwóch dłuższych, przeciwległych deszczułkach znajdowały się otwory, przez które przekładano drąg, dzięki czemu naczynie mogły nieść dwie osoby; w cebrach noszono najczęściej wodę. [przypis edytorski]
48
żarna przyrząd do ręcznego mielenia zboża, złożony z dwóch kamieni: dolnego, nieruchomego, często wgłębionego dla pomieszczenia ziarna oraz górnego, ruchomego, służącego do miażdżenia ziarna na mąkę. [przypis edytorski]
49
bodnia duża drewniana beczka; od jej nazwy pochodzi określenie zawodu osoby zajmującej się wyrobem takich i podobnych naczyń, bednarza. [przypis redakcyjny]
50
zwodnictwo oszustwo. [przypis edytorski]
51
kosa (daw.) warkocz. [przypis redakcyjny]
52
kopa daw. jednostka obrachunkowa, 60 sztuk (5 tuzinów). [przypis edytorski]
53
kolec tu: kółko; por. kolczuga: pancerz z drobnych, splecionych z sobą kółek. [przypis edytorski]
54
kowany kuty. [przypis edytorski]
55
kosaciec irys. [przypis edytorski]
56
doma w domu. [przypis redakcyjny]
57
niewiastka (daw.) synowa; nazwę tę tłumaczy się tak, że była to osoba wchodząca do rodziny, o której się nic nie wiedziało. [przypis edytorski]
58
kosa (daw.) warkocz. [przypis edytorski]
59
usty dziś popr. forma N. lm: ustami. [przypis edytorski]
60
ruciany wianuszek wianuszek z ruty, rośliny o drobnych żółtych kwiatach, będącej symbolem panieństwa; ruta znana jest od starożytności jako zioło lecznicze, służące także w kuchni do nacierania mięs w celu zachowania ich świeżości; daw. wierzono również, że ruta chroni przed złym urokiem. [przypis edytorski]
61
gościniec podarunek dawany w podzięce za gościnę. [przypis edytorski]
62
potrząsła dziś popr. potrząsnęła a. potrzęsła. [przypis edytorski]