Dudycz postrzegł jak potem kołem otoczono bladego predykanta, który jeszcze będąc pod wpływem natchnienia, jakie mu kazanie jego dyktowało, ocierał czoło i ust prawie otworzyć nie mógł.
Niektórzy z duchownych zbliżyli się ku niemu. W sali poskupiały się gromadki. Wszyscy byli pod naciskiem tych wyrazów natchnionych, widocznie napełniały ich one jak najlepszemi dla przyszłości tego kościoła nadziejami.
Petrek patrzał, słuchał, lecz naprawdę pragnął, aby się to wszystko jak najprędzej skończyło i żeby wychodzącego ztąd gospodarza przyłapał. Ale ten był tak oblężony, że Dudycz w końcu postanowił się wymknąć i czekać na niego w dziedzińcu.
Tu już ciemno się tak zrobiło, że po chwili przeniósł się do bramy, i długo czekać musiał, nim nareszcie spostrzegł idącego Bonera, którego pośpieszył pozdrowić.
Roztargniony podskarbi niebardzo nań zważał i byłby pominął, gdyby Petrek nie szepnął mu, iż chce z nim mówić na osobności.
Boner, w sile wieku, pańskiego oblicza, postawy pięknej mąż, zmierzył go od stóp do głów oczyma, jakby pytał: co on, biedny człeczyna, z nim privatim mieć może do czynienia? Ale snadź przypomniał sobie, iż sam go kilkakroć używał do porady w sprawach żupy, i kazał mu iść za sobą do mieszkania.
Wewnątrz kamienica tego bogacza i możnego dygnitarza nie ustępowała najwspanialszym domom książęcym.
Zbogaceni mieszczanie lubili okazywać, że razem z fortuną nabyli upodobania pańskie, więc przepych był wszędzie. A że stosunki dozwalały im z zagranicy, z krajów przemysłu i sztuki z łatwością i szybko sprowadzać wszystko nowości kosztowne zaledwie się gdzie zjawiły, wnet się tu znaleźć musiały.
Przeszedłszy szereg izb tak strojnych, że Dudyczowi jak obraz zaczarowanego jakiegoś pałacu mignęły przed oczyma Boner wprowadził go do małej komnatki, która do poprzedzających ją izb wspaniałych wcale nie była podobną.
Tu oprócz stołu, kilku krzeseł i ław dokoła, a rzeźbionej szafy, nie było nic. Włoska lampka olejna czekała na gospodarza stojąc na stoliku, zarzuconym kartami papierów, listów i księgami wązkiemi a długiemi, zawierającemi rachunki.
Panu Bonerowi jawnie było pilno, wskazał siedzenie Dudyczowi, i z obojętnością wielkiego pana, który rad zbyć się natrętnego klienta, rzekł do niego.
No, Dudycz, cóż ty mi przynosisz ze dworu? Masz co do mnie?
Petrkowi jakoś wytłómaczyć się na razie było ciężko; niewymówny, szukał po głowie od czegoby miał począć.
Ja do W. Miłości w mojej własnej sprawie przychodzę odezwał się nieśmiało.
Mówże, proszę.
Chciałbym dodał Dudycz niezgrabnie chciałbym się żenić
A któż ci broni? śmiejąc się odparł Boner. Jesteś pełnoletni oddawna.
Zczerwienił się Dudycz.
Ale bo rzekł idzie tu o pannę z fraucymeru królowej JMci.
I chcesz, aby ci król JMć był swatem począł Boner wesoło. Ale, Dudyczu mój, to ci rychlej zaszkodzi niż pomoże. Stara pani nasza dąsa się na nas.
Ja to wiem począł Petrek widocznie skłopotany tem, jak przystąpić do sprawy ale właśnie się tak rzeczy składają, że moje ożenienie królowi staremu będzie bardzo na rękę, więc myślałem że mi do niego pomoże.
Królowi? twoje ożenienie? rozśmiał się Boner, z góry spoglądając na biednego zafrasowanego petenta nie rozumiem, mów jasno.
Dudycz zniżył głos i począł nieśmiało.
Mówią, że młody król na tę samą pannę rzucił okiem i że królowa, aby go od przyszłej małżonki odstręczyć, patrzy na to przez szpary hm!
Boner zrozumiał, ale się zmarszczył.
Mówisz o pięknej Dżemmie? zapytał.
Głową potwierdził Dudycz, a uśmiech politowania prześliznął się po ustach pana podskarbiego.
Żal mi cię, mój Dudycz rzekł ale na miłość, jak na śmierć, lekarstwa nie masz!
Poruszył ramionami i zamilkł.
Czegóż tedy właściwie chcesz? odezwał się po dość długiej przerwie, w czasie której Dudycz się jaśniej nie zebrał tłómaczyć. Król nie ma mocy nad fraucymerem żony; jeżeli Bona sobie tego nie życzy, Włoszka owa także pewnie młodego króla będzie wolała, niż starego dworzanina w czemże my ci pomódz możemy?
Petrek podniósł oczy.
A jeśli staremu panu dokuczy to, że młoda królowa przybywszy, źle będzie przyjętą bo młody król gdy się rozkocha nie zechce do niej przystać? Juścibyście się Włoszki pozbyć radzi zawczasu, a ja ją gotów jestem wziąć.
Boner słuchał, ale obojętnie i dumnie.
Wiesz Dudycz rzekł w końcu rachunek twój nie głupi, to prawda, ale przeciwko nam, to jest przeciwko najjaśniejszemu panu naszemu, może kto chce używać broni intryg nikczemnych, podstępów i zdrady, on nigdy, nawet w obronie najświętszych praw, tej podłej broni nie użyje. Stara królowa niech czyni co chce, spodziewamy się ją zwyciężyć w sposób bardzo prosty i jasny, młode małżeństwo usuwając z pod jej wpływu. Naostatek, mój Dudycz, łowisz ryby przed niewodem, wszystko to tylko projekty i domysły.
Przykro było taką obojętną odpowiedzią zbytemu, z niczem odchodzić Dudyczowi siedział jeszcze zadumany. Boner tymczasem z innego tonu, poufalej rozpoczął mówić do niego.
Żal mi cię, mój stary rzekł bo wcale już młodym nie jesteś, że się ważysz na prawdziwe szaleństwo Po co ci to? Padniesz w każdym razie ofiarą
A kiedy komu to miło! odparł Dudycz. Dziewczyna mi się haniebnie podobała chcę mieć taką piękna, żeby mi jej wszyscy zazdrościli. Na to całe życie pracowałem, abym miał za co szaleć na starość!
Rozśmiał się Boner.
Znałem takiego odparł co widząc człowieka zarzucającego sobie pętlę na szyję, aby się powiesić, stał, patrzał i ani się ruszył, a powiadał potem: wolna wola jego! kiedy mu życie obmierzło Jabym ci też to powinien rzec.
Skłonił się Dudycz nic niezmięszany.
Wątpię, abyś Włoszkę miał za sobą, jeżeli młodemu panu w oko wpadła odezwał się podskarbi.
Teraz pewnie patrzeć na mnie nie będzie, ale poczekawszy rzekł chłodno Dudycz i na chwilkę zamilkł, kończąc potem:
Poczekawszy, panie podskarbi jam nie prorok, ale powiem panu, że i król stary i wszyscy wy będziecie radzi, że ja ją sobie zechcę wziąć. Otóż ja zawczasu się polecam
To mówiąc skłonił się.
Boner, który go znał i nigdy o nim wielkiego nie miał wyobrażenia, teraz tak był zdumiony i miłością tą i cierpliwą jej rachubą i przewidywaniami Dudycza, że stał moment nie wiedząc co powiedzieć.
Zwierzyłeś mi się rzekł w końcu ja ci za to nie mogę inaczej zawdzięczyć jak dobrą radą: nie rozplątuj zawczasu niepotrzebnie, co w końcu sam może później będziesz musiał porzucić i zaniechać.
Energicznie podniósł głowę Petrek.
Nigdy w świecie odparł stanowczo ja co sobie raz postanowię, panie podskarbi, to muszę dokonać. Mało nie trzydzieści lat o chlebie i wodzie pracowałem, żeby się dorobić grosza no, mogę lat kilka starać się o taką żonę, jaką sobie mieć zapragnąłem.
Skłonił się mówiąc to i wziął za beret włoski, który był na krześle położył.
Boner patrzył za odchodzącym w milczeniu. Poruszył ramionami i tak się rozstali.