Аднаго вечару, калі пустэльнік сядзеў ля пячоры, якую зрабіў сваім домам, заўважыў ён юнака са злосным і прыгожым тварам. Юнак праходзіў міма ў лахманах і з пустымі рукамі. Штовечар з пустымі рукамі юнак праходзіў міма, і штораніцы ён вяртаўся, несучы з сабой пурпуру і перлы, бо гэта быў злодзей, што рабаваў гандлярскія караваны.
І пустэльнік глядзеў на яго, і шкадаваў яго, аднак нічога не казаў. Бо ведаў, што той, хто скажа хоць слова, страціць веру.
І аднае раніцы, калі юнак вяртаўся, несучы з сабой пурпуру і перлы, ён спыніўся, і насупіўся, і тупнуў нагой па пяску, і сказаў пустэльніку: «Чаму ты так глядзіш на мяне, калі я праходжу міма? Што такое бачу я ў тваіх вачах? Ніхто раней не глядзеў на мяне так. Церні і трывога мне позірк твой».
І пустэльнік мовіў яму ў адказ: «Тое, што бачыш ты ў маіх вачах, – шкадаванне. Шкадаваннем завецца тое, што глядзіць на цябе з маіх вачэй».
І юнак пагардліва засмяяўся і злосна крыкнуў яму: «У мяне ёсць пурпура і перлы, у цябе ж няма нічога, апроч кіліма з трыснягу, каб спаць на ім. Як можаш ты шкадаваць мяне? Адкуль гэтае шкадаванне?»
«Я шкадую цябе, – адказаў пустэльнік, – бо ў цябе няма веды пра Бога».
«А ці каштоўная твая веда пра Бога?» – спытаў юнак і падышоў бліжэй да пячоры.
«Яна каштоўнейшая за ўсю пурпуру і перлы свету», – адказаў пустэльнік.
«І ў цябе яна ёсць?» – спытаў юнак і падышоў яшчэ бліжэй.
«Калісьці, – пачаў пустэльнік, – я меў дасканалую веду пра Бога. Аднак, неразважлівы, я аддаваў яе іншым і тым самым падзяліў яе. Але нават тая веда, якую я маю цяпер, даражэйшая мне за пурпуру і перлы».
І пачуўшы гэта, малады злодзей адкінуў прэч пурпуру і перлы, што нёс з сабой, і, дастаўшы вострую сталёвую шаблю, сказаў пустэльніку: «Зараз жа аддай мне веду пра Бога, альбо, клянуся, я заб’ю цябе! Бо чаму б не забіць мне таго, чый скарб большы за мой?»
І пустэльнік паціснуў плячыма, і сказаў: «Ці не лепей будзе мне пайсці ў далёкія палацы Бога і славіць Яго, чым жыць у гэтым свеце, не маючы веды пра Яго? Забі мяне, калі хочаш, але не аддам я табе веды пра Бога».
І малады злодзей укленчыў і пачаў маліць яго, аднак пустэльнік не стаў гаварыць з ім пра Бога, і не аддаў яму свайго скарбу, і злодзей падняўся і сказаў яму: «Хай будзе як хочаш. Я ж пайду ў Горад Сямі Грахоў, што за тры дні дарогі адсюль, і за маю пурпуру атрымаю я там асалоду, і за перлы мае куплю спатолю».
І падняў ён пурпуру і перлы, і пайшоў хуткім крокам.
І пустэльнік закрычаў да яго, і пайшоў за ім, і маліў яго. Тры дні ішоў ён за маладым злодзеем і заклікаў вярнуцца і не ўваходзіць у Горад Сямі Грахоў.
І час ад часу малады злодзей паварочваўся да пустэльніка, і клікаў яго, і казаў: «Ці аддасі ты мне веду пра Бога, каштоўнейшую за пурпуру і перлы? Як аддасі – не буду ўваходзіць у горад».
І нязменна пустэльнік адказваў яму: «Усё, што маю, дам табе, сабе пакінуўшы толькі адно, бо не дазволена мне аддаваць гэта».
І на зыходзе трэцяга дня наблізіліся яны да ярка-чырвонае брамы Горада Сямі Грахоў. І смех людскі даносіўся з горада.
І малады злодзей засмяяўся, і скіраваўся да брамы, каб увайсці. І як толькі пагрукаў ён у браму, пустэльнік пабег наперад, і ўхапіўся за прыпол яго адзення, і сказаў: «Выцягні рукі, і абдымі мяне, і прыцісні вуха да маіх вуснаў. Я дам табе тое, што засталося ў мяне ад веды пра Бога».
І малады злодзей спыніўся.
І тады пустэльнік аддаў яму веду пра Бога, і апусціўся на зямлю, і заплакаў, і густая цемрадзь схавала ад яго горад і маладога злодзея так, што болей не было іх бачна.
І лежачы і плачучы, пазнаў ён Таго, Хто стаяў перад ім, і ў Таго, Хто стаяў перад ім, ногі былі з медзі, а валасы былі як мяккі кужаль. І падняў Ён пустэльніка, і сказаў яму: «Раней меў ты дасканалую веду пра Бога. Цяпер будзеш мець дасканалую любоў Бога. Дык навошта ты плачаш?» І пацалаваў яго.
Пераклад з ангельскайСаламея
П’еса ў адной дзеі
Майму сябру П’еру Луі
Дзейныя асобы:
ІРАД АНТЫПА, тэтрарх* Іўдзеі
ІЯКАНААН, прарок
Малады сірыец, капітан варты
ТЫГЕЛІН, малады рымлянін Кападакіец*
Нубіец* Першы салдат Другі салдат Паж Ірадыяды
Габрэі, назарацяне* і іншыя Раб
Нааман, кат
ІРАДЫЯДА, жонка тэтрарха
САЛАМЕЯ*, дачка Ірадыяды
Рабыні Саламеі
Сцэна ўяўляе вялікую галерэю ў палацы Ірада, якая выходзіць у бяседную залу. Салдаты абаперліся на край балкона. Справа – вялізная лесвіца.
Злева, у глыбіні сцэны, – стары калодзеж са сценкамі з пазелянелае бронзы. Свеціць поўня.
МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Якая прыгожая сёння царэўна Саламея!
ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Зірніце на поўню. Якая яна дзіўная… Яна нібы твар жанчыны, што ўстала з магілы і шукае мёртвых.
МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Вельмі дзіўная. Яна нібы маленькая царэўна, ахутаная жоўтым флёрам. Яе срэбныя ногі падобныя да белых галубкоў. Яна быццам танчыць.
ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Яна як мёртвая жанчына. Яна рухаецца так павольна…
З бяседнай залы чуецца гоман.
ПЕРШЫ САЛДАТ. Які вэрхал! Што за дзікія звяры там выюць?
ДРУГІ САЛДАТ. Габрэі. Яны заўжды так. Спрачаюцца пра сваю веру.
ПЕРШЫ САЛДАТ. Нашто яны пра яе спрачаюцца?
ДРУГІ САЛДАТ. Не ведаю. Яны заўсёды так робяць… Фарысеі, напрыклад, сцвярджаюць, што анёлы ёсць, а садукеі* кажуць, што анёлаў няма.
ПЕРШЫ САЛДАТ. Мне здаецца, вельмі бязглузда пра такое спрачацца.
МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Якая прыгожая сёння царэўна Саламея!
ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Ты ўвесь час глядзіш на яе. Ты глядзіш на яе занадта часта. Не трэба так глядзець на людзей. Гэта можа дрэнна скончыцца.
МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Яна вельмі прыгожая сёння.
ПЕРШЫ САЛДАТ. У тэтрарха змрочны твар.
ДРУГІ САЛДАТ. Так, змрочны.
ПЕРШЫ САЛДАТ. Ён на штосьці глядзіць.
ДРУГІ САЛДАТ. Ён на кагосьці глядзіць.
ПЕРШЫ САЛДАТ. На каго?
ДРУГІ САЛДАТ. Не ведаю.
МАЛАДЫ СІРЫЕЦ. Якая царэўна бледная! Ніколі не бачыў яе такою бледнай! Яна падобная да адбітку белай ружы ў срэбным люстры.
ПАЖ ІРАДЫЯДЫ. Не трэба глядзець на яе. Ты пазіраеш на яе занадта часта!
ПЕРШЫ САЛДАТ. Ірадыяда налівае пітво тэтрарху.
КАПАДАКІЕЦ. Гэта царыца Ірадыяда вунь там, у чорнай мітры з безліччу перлінаў, з валасамі, што адліваюць сінечаю?
ПЕРШЫ САЛДАТ. Так, гэта Ірадыяда. Жонка тэтрарха.
ДРУГІ САЛДАТ. Тэтрарх надта любіць віно. Ён апантаны вінамі трох гатункаў. Першы – з Самафракійскай выспы, гэтае віно пурпуровае, як мантыя кесара.
КАПАДАКІЕЦ. Ніколі не бачыў кесара.
ДРУГІ САЛДАТ. Другі гатунак – з аднаго кіпрскага горада, гэтае віно жоўтае, нібы з золата.
КАПАДАКІЕЦ. Вельмі люблю золата.
ДРУГІ САЛДАТ. А трэці гатунак – віно сіцылійскае. Яно чырвонае, нібы кроў.
НУБІЕЦ. Багі маёй краіны вельмі любяць кроў. Двойчы на год мы прыносім ім у ахвяру юнакоў і цнатлівых дзяўчат, пяцьдзясят юнакоў і пяцьдзясят дзяўчат. Але гэтага, здаецца, мала, бо багі вельмі жорсткія да нас.
КАПАДАКІЕЦ. У маёй краіне цяпер няма багоў, рымляне выгналі іх. Некаторыя кажуць, што яны схаваліся ў гарах, але я не веру. Я сам прабавіў тры ночы ў гарах, шукаючы іх паўсюль. Урэшце я пачаў клікаць іх па імёнах, а яны не з’явіліся. Думаю, яны памерлі.
ПЕРШЫ САЛДАТ. Габрэі шануюць бога, якога немагчыма пабачыць.
КАПАДАКІЕЦ. Гэтага я зразумець не магу.
ПЕРШЫ САЛДАТ. Зрэшты, яны вераць толькі ў тое, што немагчыма пабачыць.
КАПАДАКІЕЦ. Гэта ўжо зусім бязглузда, як на мяне.
ГОЛАС ІЯКАНААНА. Ідзе за мною мацнейшы за мяне, і я не варты нават развязаць пасак абутку ягонага*. Калі ён прыйдзе, узрадуецца пустая зямля. Яна зацвіце лілеяй*. Вочы сляпых убачаць святло дня, вушы глухіх адкрыюцца…* Немаўля адшукае цмокавы логвішчы, і возьме ільвоў за грывы, і павядзе за сабою*.
ДРУГІ САЛДАТ. Скажы, каб ён змоўк. Ён заўсёды гаворыць нейкія глупствы.
ПЕРШЫ САЛДАТ. О не, гэта святы чалавек, да таго ж ён вельмі рахманы. Кожны дзень я прыношу яму ежу, і ён заўжды дзякуе мне.
КАПАДАКІЕЦ. Хто гэта?
ПЕРШЫ САЛДАТ. Прарок.
КАПАДАКІЕЦ. Як яго зваць?
ПЕРШЫ САЛДАТ. Іяканаан.
КАПАДАКІЕЦ. Адкуль ён прыйшоў?
ПЕРШЫ САЛДАТ. З пустэльні, дзе карміўся акрыдамі* й дзікім мёдам. Ён меў вопратку з вярблюджага воласу і скураны пас на паясніцы. Ягонае аблічча было вельмі суровае. Вялікі натоўп ішоў за ім. У яго нават былі вучні.