Jednego dnia Bianchon powiedział Despleinowi, że biedny nosiwoda z dzielnicy Saint-Jacques cierpi straszliwą chorobę, spowodowaną trudami i nędzą; biedny Owerniak27 nie jadł nic prócz kartofli przez straszliwą zimę roku 1821. Desplein zostawił wszystkich pacjentów. Co koń wyskoczy pomknął wraz z Bianchonem do biedaka i kazał go sam przenieść do lecznicy słynnego doktora Dubois. Odwiedzał tego człowieka, a kiedy go wyleczył, wręczył mu sumę potrzebną na kupno konia i beczki. Owerniak ten odznaczył się jednym oryginalnym rysem. Przyjaciel jego zachorował; prowadzi go co rychlej do Despleina, powiadając do swego dobroczyńcy: „Nie zniósłbym, aby poszedł do kogo innego”. Mimo iż bardzo opryskliwy, Desplein uścisnął rękę woziwody, powiadając: „Sprowadź mi ich wszystkich”. I przyjął nieboraka do Szpitala Bożego, gdzie opiekował się nim troskliwie. Bianchon już parę razy zauważył u swego mistrza sympatię do Owerniaków, a zwłaszcza nosiwodów, ale ponieważ Desplein miał pewną ambicję na punkcie swoich kuracji w Szpitalu Bożym, uczeń nie widział w tym nic szczególnego.
1
fizjonomia (daw.) – twarz. [przypis edytorski]
2
Cuvier, Georges (1769–1832) – wybitny fr. zoolog i paleontolog, współtwórca anatomii porównawczej. [przypis edytorski]
3
Hipokrat – Hipokrates (ok. 460–ok. 380 p.n.e.), najwybitniejszy lekarz starożytnej Grecji, twórca medycyny naukowej, wiedzę lekarską opierał na doświadczeniu i obserwacji. [przypis edytorski]
4
Galen, właśc. Claudius Galenus (ok. 130–ok. 200 n.e.) – wybitny rzym. lekarz i anatom pochodzenia greckiego; filozof; wywarł ogromny wpływ na rozwój anatomii, fizjologii i farmakologii; autorytet medycyny średniowiecza i odrodzenia. [przypis edytorski]
5
Arystoteles (384–322 p.n.e.) – gr. filozof i przyrodoznawca, zajmujący się również teorią państwa i prawa, ekonomiką i logiką formalną; najwszechstronniejszy z uczonych staroż., osobisty nauczyciel Aleksandra Wielkiego; jego dorobek i system filozoficzny wywarły wielki wpływ na rozwój nauki i filozofii europejskiej, zwłaszcza w średniowieczu. [przypis edytorski]
6
zabity (daw.) – zagorzały, zawzięty. [przypis edytorski]
7
sekcjonować (daw., z łac. sectio, krojenie) – wykonywać operację chirurgiczną lub sekcję zwłok. [przypis edytorski]
8
centr (daw.) – centrum, ośrodek. [przypis edytorski]
9
trzeba było roku 1822, aby wytłumaczyć rok 1804 i płaskie łodzie w Boulogne – w wyd. francuskim z 1855 zamiast roku 1822 widnieje rok 1816; w 1801 w porcie Boulogne sur Mer Napoleon gromadził oddziały i statki desantowe do inwazji na Wielką Brytanię; zakończona porażką próba wyprzedzającego ataku dokonana przez Nelsona wzmocniła pozycję przetargową Francji, która w traktacie pokojowym z Amiens (1802) odzyskała kilka kolonii, zaś sam Napoleon po plebiscycie został dożywotnim pierwszym konsulem Republiki; w 1804 koronował się na cesarza Francuzów; po bitwie pod Waterloo (15 VI 1815), Francję zajęły wojska okupacyjne, Napoleon został zesłany na wyspę Świętej Heleny, gdzie zmarł w 1821. [przypis edytorski]
10
excentricity (ang.) – ekscentryczność, tj. przesadna oryginalność, celowe udziwnianie, odbieganie od konwenansów. [przypis edytorski]
11
Crébillion, Prosper Jolyot de (1674–1762) – poeta i dramaturg, członek Akademii Francuskiej, znany ze swoich tragedii o akcji osadzonej w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]
12
intern (daw. z fr. interne) – absolwent studiów medycznych odbywający staż w szpitalu, lekarz stażysta. [przypis edytorski]
13
Szpital Boży – fr. Hôtel-Dieu, najstarszy (zał. 651) i główny szpital Paryża, położony na wyspie w centrum miasta, w pobliżu katedry Notre Dame. [przypis edytorski]
14
Dzielnica Łacińska (fr. Quartier latin) – dzielnica uniwersytecka Paryża, położona na lewym brzegu Sekwany; nazwa pochodzi od łaciny, języka używanego powszechnie na uniwersytetach aż do czasów Rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
15
pani Vauquer – [patrz:] Ojciec Goriot. [przypis tłumacza]
16
tygiel – ogniotrwałe naczynie o kształcie zbliżonym do kubka, służące do przeprowadzania operacji na substancjach stałych wymagających stosowania wysokiej temperatury, np. topienia metali w celu ich oczyszczenia lub uzyskania stopu. [przypis edytorski]
17
pedanteria – skrupulatność, dokładność, drobiazgowość. [przypis edytorski]
18
purytanin (z łac. puritas: czystość) – wyznawca purytanizmu, ruchu religijnego dążącego do zwiększenia czystości doktrynalnej Kościoła anglikańskiego oraz propagującego wstrzemięźliwy tryb życia; także: człowiek skrajnie przywiązany do zasad, w szczególności moralnych. [przypis edytorski]
19
kirasjer (z fr. cuirassé: pancerny, opancerzony) – żołnierz ciężkiej jazdy noszący hełm i kirys, osłaniającą tors zbroję; uzbrojony w pistolet i pałasz. [przypis edytorski]
20
Pylad… Orestesa – w mit gr. Pylades, kuzyn Orestesa, był jego wiernym przyjacielem, towarzyszył mu w wędrówkach, kiedy prześladowały go Erynie po zabiciu Klitajmestry i Ajgistosa. [przypis edytorski]
21
Furie (mit. rzym.) – demoniczne boginie zemsty, ścigały przestępców (szczególnie morderców), dręcząc ich poczuciem winy i doprowadzając do obłędu; w mit. gr. noszą nazwę Erynie. [przypis edytorski]
22
mieć nogę w strzemieniu (przysł.) – być gotowym do drogi lub działania. [przypis edytorski]
23
gratyfikacja – dodatkowe wynagrodzenie. [przypis edytorski]
24
Seid – postać z tragedii Woltera Fanatyzm, czyli Mahomet (1736), lojalny sługa i wyznawca, ślepo oddany przywódcy. [przypis edytorski]
25
biust – tu: klatka piersiowa. [przypis edytorski]
26
rozstrzeń sercowa – kardiomiopatia rozstrzeniowa, przerost serca przy jednoczesnym jego osłabieniu. [przypis edytorski]
27
Owerniak – człowiek pochodzący z Owernii, wyżynnego, ubogiego regionu rolniczego w środkowej Francji. [przypis edytorski]