— У Гнесінцы на аркестравым факультэце. Яна з Масквы.
Чужая доля пад бокам коле. Міша пачаў распытваць, як гэтая дзяўчына наконт танга ўтраіх. Гэта была даўняя фантазія. Трэба сказаць, што Міша меў немалы рост, нішто сабе фігуру, цэлую шапку русых хвалістых валасоў, жарсны позірк блакітных вачэй і не абы-які голас. Такога можна было выпускаць на сцэну ў партыі Руслана нават без грыму. Кабеты па ім шалелі. Самыя сціплыя з іх цягалі яму на спектаклі кветкі і шакаладкі, самыя адчайныя хадзілі да ягонай жонкі на працу ў школу мастацтваў і прасілі, каб яна дала мужу свабоду.
І ўсё адно ён чамусьці зайздросціў не такому высокаму і не такому атлетычнаму Грынкевічу, да якога зляталіся рудыя ведзьмы.
— Я танга ўтраіх не вельмі. Люблю атрымліваць усё, — адказаў Грынкевіч. — Добра, Міша, пасунуся я бліжэй да хаты, а потым да вакзала. Мне ў Маскву якраз трэба. Магу ведзьмачцы ад цябе перадаць прывітанне.
Дон Джавані і Лепарэла ўцякаюць.
Сцэна ІІІ
Дон Атавіа, донна Анна і служкі з паходнямі. Яны спачатку не разумеюць, што адбылося, нават калі знаходзяць нежывое цела Камандора.
№ 2: Рэчытатыў і дуэт «Ma qual mai s'offre, oh Dei...».
У цягніку да Масквы Грынкевіча заспелі сямейныя справы: маці тэлефанавала, каб сказаць, што Віцька ў лістападзе прыедзе ў Мінск. Не зашкодзіць і Аляксею быць там, бо ў бацькі якраз тады дзень народзінаў. Юбілей. Будзе вельмі добра, калі збярэцца ўся сям'я. Грынкевіч адказаў, што нічога абяцаць не можа. Калі б не пастаноўка, то дакладна змог бы прыехаць, а так у яго ў лістападзе справа будзе ісці да здачы «Дона Джавані», таму.
— Лёша, я ўсё разумею. Але ж Віцечку з-за акіяна прыляцець складаней, чым табе з Расіі прыехаць. А я яго бачу часцей, чым цябе. Ён раз на паўгода прыязджае, а ты.
Калі маці пераходзіла ў контрнаступ, Грынкевіч заўсёды выяўляўся бездапаможным. Ён ніколі не ведаў, што сказаць у адказ. Дакладней, ведаў, але не мог падабраць словаў, каб не змусіць маці расплакацца. Вось зараз яго чорт цягнуў за язык адказаць нешта такое: мама, а ці не хочаш ты мяне павіншаваць з першай у жыцці пастаноўкай? Але што такое першая ў жыцці пастаноўка? Віцька прылятае са Штатаў, каб усім разам адзначыць бацькаў юбілей. А тата з ягонымі двума інфарктамі ў анамнезе мае патрэбу ў станоўчых эмоцыях — вось гэта важна.
— Я ўжо хутка пачну забываць, як твой голас гучыць. Як з'явіліся гэтыя камп'ютары, дык ты і званіць перастаў.
Плакала Данута Фларыянаўна вельмі часта, але з пачуццём уласнай годнасці. Прычым пры бацьку яна гэтага не рабіла, усе слёзы даставаліся старэйшаму сыну.
Насамрэч ён з самага дзяцінства не адчуваў з боку маці асаблівай цеплыні. Можа, таму сказаў ёй на злосць: так, пакідайце мяне ў школе-інтэрнаце, я буду вучыцца ў дзесяцігодцы. Яму тады было ўсяго восем. Звычайна дзіця ў такім узросце просіцца ў бацькоў, каб забралі з сабой. А ён добраахвотна застаўся ў Піцеры і ператварыўся ў сына на вакацыі. Проста перад ад'ездам сям'і ў Мінск ён пакрыўдзіўся на маці і не змог гэтага выказаць. Ну, а яна, натуральна, не зразумела гэтай помсты, якая стала для яго яшчэ і лёсавызначальнай.
Крыху пазней ён прывозіў маці дыпломы і фотаздымкі з розных конкурсаў юных піяністаў, і Данута Фларыянаўна вывешвала іх на бачным месцы ў кватэры. У іх у Мінску дагэтуль вісіць павялічаная фотка, дзе яму, Аляксею, гадоў трынаццаць і ён грае з аркестрам нейкі з канцэртаў
Моцарта. Там у яго не па-дзіцячаму натхнёны твар, рамантычная, крыху хвалістая грыва наўмысна нястрыжаных валасоў і першы ў жыцці гальштук-мятлік, які яму дазволілі навязаць замест піянерскага гальштука. Для маці гэтая фотка доўгі час выконвала функцыю абраза.
Донна Анна бачыць забітага Камандора і, непрытомная, падае на яго цела. Дон Атавіа загадвае лёкаям знесці нябожчыка і спрабуе вярнуць Анну ў прытомнасць.
Калі Аляксей падмануў матчыны надзеі і не стаў вялікім канцэртным піяністам, фотку былі прыбралі зусім і схавалі недзе ў секцыі. Потым яе рэабілітавалі, але павесілі ў пакоі, што дагэтуль зваўся «дзіцячым», — каб не так кідалася ў вочы. Праўду сказаць, ён падмануў не толькі надзеі, ён увогуле падмануў бацькоў, праз што і выбухнуў вялікі скандал. Пэўны час ён увогуле не кантактаваў са сваёй сям'ёй, пакуль бацька не прыехаў да яго ў Піцер «скурыць люльку міру». Але ж адносіны са сваякамі былі халаднаватымі. Юнага піяністычнага паўбога больш не было, а вось яго самога ні бацька, ні маці пакуль не прымалі. Прынамсі, тады маці не наракала, што сын рэдка яе наведвае.
Але дзесяць гадоў таму яго малодшы брат Віктар упершыню заначаваў у міліцэйскім пастарунку. Не, ён ні з кім не біўся і не піў гарэлку ў грамадскім месцы. У пратаколе запісалі, што ён аказваў супраціў міліцыянтам і ўдзельнічаў у няправільным мерапрыемстве ў цэнтры горада.
Спачатку ён адно начаваў у турме і потым выходзіў, як непаўналетні. Потым яго сталі пакідаць за кратамі на дзесяць-пятнаццаць сутак. І вось тут маці згадала пра старэйшага сына, бо ён цяпер быў адзінай больш-менш цярплівай аўдыторыяй.
Донна Анна апрытомнела і ціха кліча бацьку. Дон Атавіа спрабуе яе суцешыць.
Абмяркоўваць гэтую тэму з бацькам было бессэнсоўна: ён вельмі парадаксальна ўспрымаў прыгоды малодшага сына. Дакладней, ніяк на іх не рэагаваў, як быццам нічога не адбывалася ў сям'і, як быццам Віцька не на суткі садзіцца, а едзе ў санаторый ці на якую важную канферэнцыю праграмістаў. Нават калі сына ледзь не адлічылі з універсітэта, Андрэй Аляксандравіч не сказаў яму нічога, а маці мітусілася па кватэры, як сука, у якой адбіраюць шчаня, і прамаўляла: «Ой, што ж гэта будзе?!». Бацька маўчаў і не звяртаў на ейную мітусню ўвагі. Толькі калі яго гэта зусім дапякала, ён абрываў жонку выгукам: «Ну годзе ўжо, ён дарослы, сам разбярэцца, што ж гэта будзе!». Тады маці званіла старэйшаму, Аляксею, і скідвала на яго ўсе свае хваляванні.