Сцяпан утрапёна паглядзеў на столь, разявіў у задуменні рот, перабіраючы ў памяці сяброў і знаёмых, але нікога вартага так і не згадаў. Неўзабаве і кіраўнік «вертыкалі» утаропіўся ў столь, заварушыў вуснамі і нечакана ляпнуў далонню па стале ды так рашуча, што наведнік сцепануўся.
Хаміцкі! Паэт наш мясцовы! І як яго адразу не згадаў? гракнуў Спартак Іванавіч і пры гэтым натхнёна пацёр далоні.
Гэта той, што ў газеце працуе? па голасе Сцяпанавым было зразумела, што ён не падзяляў старшынёўскага натхнення.
Працаваў выгналі за пянку.
Куды ж яго такога экскурсаводам браць? Надоечы бачыў ля піўной стаіць, трасецца ўвесь.
Ну дык што нам, з вобласці чалавека выпісваць? буркнуў Марусіч, ды і ў вобласці ўжо нікога не знойдзеш. Карацей, едзь у піўную, шукай Хаміцкага.
Пасля кабінетнай задухі Сцяпану добра дыхалася. Ён стаяў на бетонных прыступках і глядзеў на неба. Калі гадзіну таму заходзіў у выканкам, свяціла сонца і неба было празрыстым да прадоння. Цяпер жа па небе плыло ашмоцце навальнічных хмар, і гэта прадракала навальніцу. Але пахмурны прасцяг зусім не псаваў настрою. Наадварот, душа Сцяпанава поўнілася нейкім дзіўным захапленнем.
Два гады прамінула, як ён перабудаваў бацькоўскую хату ў турыстычную аграсядзібу і з той хвіліны пазбыўся спакою. Вось і цяпер Сцяпан стаяў ля райвыканкама, а душа ягоная была там, на родным падворку, які мінулай ночы аж па край абванітавалі пастаяльцы пяцёра піцерскіх дзецюкоў. Дзіва што: за два дні піцерцы агоралі цэлую скрыню гарэлкі!
«Заўтра ж выганю ўсю гэтую пяноту», разюшана і ў адначас весела сказаў сам сабе Сцяпан. Адчуванне таго, што хутка ў яго зявяцца іншыя пастаяльцы выхаваныя, непітушчыя і, галоўнае, з туга набітымі гаманцамі, сціскала душу спазмам замілавання гэтым светам, гэтымі нізкімі разбэрсанымі хмарамі, гэтымі далёкімі грымотамі, што абудзіліся за даляглядам, і Сцяпан, не адчуваючы пад сабою ног, кінуўся да машыны. Хацеў яшчэ да дажджу падехаць да піўной летамкі на Савецкай вуліцы.
ІІ
Даўно не пачуваў сябе так шчасна Вася Хаміцкі, як тут, на аграсядзібе. Хаця за апошнія дні і ўходаўся дарэшты, бо давялося і дровы секчы, і траву касіць, і ваду цягаць у лазню, і нават з маслабойкай завіхацца. Ды што там фізічная праца. Мусіў нават дэкаратыўным мастацтвам заняцца: выразаў лобзікам з фанерыны сілуэт бусла, а потым яго размаляваў. Гаспадар прыбіў бусла да вільчака хаты, і потым яны доўга не маглі зразумець што ў ім не так. Аказалася, што лапы зрабілі каленямі наперад, а ў буслоў жа яны назад глядзяць.
Адрыгнуўшы сытным баршчом, Васіль дастаў з кішэні портак пакамечаны аркушык, разгладзіў на грудзіне. На ім імклівай рукой быў намаляваны ўзгоднены райвыканкамам маршрут заўтрашняй выправы па гістарычных мясцінах, паўзверх якога бег размашысты надпіс: «Пачаць экскурсію словамі: Непазнавальна змяніўся за апошнія дваццаць гадоў наш раён».
Васіль бязгучна вылаяўся, пхнуў паперку назад у кішэнь. Што якое, а ўжо словам ён валодае, тут падказак не трэба. І раён ведае як ніхто іншы. За час працы ў газеце сто разоў яго абехаў і ўдоўжкі, і ўпоперак. Божухна, і пра што толькі не даводзілася пісаць і пра міфічныя ўдоі, і пра «лінейкі гатоўнасці», і пра звышпланавы вываз арганікі на палеткі. А цяпер вось і сельгасаддзел у газеце скарацілі, і яго, паэта, ветэрана раённай журналістыкі, з працы выгналі.
Звёўшы да пераносся кусцістыя бровы, Васіль уголас вылаяўся на адрас рэдактара «раёнкі» і, закінуўшы рукі за патыліцу, стаў глядзець на светлыя шчыліны, што праціналі дах адрыны.
Мінулага аўторка Васіль, як заўсёды, сядзеў у піўной летамцы на Савецкай, і раптам перад вачыма паўстаў Сцёпка Гайцюкоў стары прыяцель, з якім колісь вучыліся ў сельгасакадэміі і які пару гадоў таму зехаў з горада і жыў недзе на аграсядзібе. Сцёпка, азірнуўшыся, паказаў на мігах, што трэба пагаманіць, і яны нетаропкай хадою прайшліся ўздоўж вуліцы. Гайцюкоў стоеным голасам паведаміў, што ў яго на сядзібе мае атабарыцца амерыканка, якая зусім не ведае расейскай мовы толькі беларускую ды ангельскую, і прапанаваў Васілю папрацаваць тыдзень у якасці перакладчыка. Прапанова была зманлівай, але і насцярожвала. Амерыканцаў ён зроду не бачыў, а халера іх ведае што яны могуць учыніць. А раптам паспрабуюць завербаваць? Ці ж мала было выпадкаў? Магчыма, Васіль і адмовіўся б ад такой прапановы, ды тут секануў шпаркі дождж, яны ўбіліся ў Сцяпанаў легкавік і давялося, на знак згоды, ляпнуць далонню па хціва падстаўленай пяцярні. Ну і не схібіў, бо тут, на аграсядзібе, былы журналіст пачуваў сябе як у бога за печчу. Сыты, памыты у лазні дзве гадзіны парыўся, і ў новай вышыванай кашулі. Сцяпан адмыслова ездзіў па яе ў горад пазычыў у нейкага фальклорнага калектыву. Трэба было заморскіх гасцей у нацыянальных строях сустрэць.